Emevi Devleti ismini kurucusu olan Muaviye’nin kabilesinden almıştır. Hz. Peygamberden sonra idareyi ele alan dört halife devrinden sonra kurulmuş, İslam tarihinin ilk hanedan devletidir.
Hz Muhammed’in ailesi Kureyşlilerin, Haşimiler kolundandı. Emeviler diğer bir kabile idiler ve Haşimilerle aralarında hep bir rekabet vardı. Haşimilerin Arap toplumu üzerinde manevi bir üstünlüğü bulunmaktaydı. Emevilerin ise para mülk ellerinde olup maddi güce sahiptiler. Bu maddi nüfuzlarını iyi kullandılar.
Târihe baktığımız zaman, devletler, kurulduğu zamânın, coğrafyanın ve kurucularının zihniyetine göre şekil alır. Nitekim Râşid Halîfeler döneminden sonra Müslüman idâresi Kureyşlilerin asırlık düşmanı Ümeyye oğullarına geçince, Emevî’ler Câhiliye âdetlerine geri dönerek, Arap örfünü dinleştirdiler. Hz. Peygamber âilesine karşı kin ve intikam güttüler, pek çok yalan hadis uydurarak kendi zulümlerine dînî, hukūkî gerekçe hazırladılar. Söz gelimi Ebû Süfyan, Hz. Peygamber’le; oğlu Muâviye, Hz. Ali’yle Muâviye’nin oğlu Yezid de Hz. Ali’nin oğlu Hz. Hüseyin’le amansız mücâdele etti. Arap örfüyle gelen değerlerle, Kur’an ve gerçek sünnetten gelen değerler birbirine karıştı.
İslâm’ın doğuşundan bir zaman sonra, Emevîler, İslâm’ın temsilcisi konumuna geldiler ve Orta Asya’ya doğru da yöneldiler. Orta Asya, bir Türk yurdu idi. Fakat Türkler çeşitli devletlere ve dinlere sâhip olarak ayrı ayrı yaşamaktaydılar. Askerî bir güce sâhip olan bu devlette belirli bir ölçüde sanat ve kültür faâliyetleri de gelişti. İlk zamanlarda Emevîler, medeniyet sâhasında Bizans’tan etkilendi, fakat Îran ananelerine tâbi oldu. Emevîler 686 yılına kadar Helen yazısını devlet kademelerinde kullandılar. Araplar hâkimiyeti altına aldıkları halkların belirli âdetlerine kısmen uydukları da oldu. Ancak Arap tutuculuğu ve menfaati, Emevî saltanatı boyunca hep devam etti. Emperyalist bir yapıdaki bu saltanat, İslâm inancına da zarar verdi. Bu devirde taassup ve cehâlete doğru gidildi.
Tarihte çok zaman görüldüğü gibi taassup ve cehalet ne yazık ki günümüzde de hiç saltanatını yitirmemiş taç gibi hep bir yerlerde hüküm sürmekte.
