Hızır, âb-ı hayât içmiştir. Bu hayat suyu onu ölümsüzlüğe eriştirmiştir. Hızır aynı zamanda bereketin temsilcisidir. Biz çaresiz insanoğlunun başı sıkıştığında imdadına yetişir. Hızır için öylesine sözler, efsaneler yayılmıştır ki, kimileri ona peygamber der, kimileri ise veli diye bilir.
İslamiyet’te olduğu gibi, O, özellikleri ve yaptıkları ile diğer dinlerde ve milletlerin efsanelerinde, başka isimlerle de olsa benzer şekilde vardır.
Tefsir ve hadis kitaplarında da bahsi geçmiştir. Fakat “Hızır kıssası başlangıcından beri en çok tasavvuf çevrelerini ilgilendirmiştir. Bunun sebebi, kıssanın âdeta tasavvufun iki ana ilkesi olan doğru yolu göstermeyi- irşadı ve ilahi ilmi temsil etmiş olmasıdır. Hızır’ın abdalların-velilerin reisi olarak en yüksek öğretici-mürşid mevkiine oturtulması tasavvufun gelişiminde önemli bir dönüm noktası teşkil etmiş, birçok sûfî Hızır tarafından irşad edildiğini ve onunla görüşüp sohbet ettiğini söylemiştir. Hızır inancı Yesevîlik’te ve dolayısıyla Türkistan tasavvufunda da önemlidir. İnanışa göre Ahmed Yesevî’nin babası Şeyh İbrâhim 10.000 müridiyle birlikte Hızır’a arkadaş olmuştur. ”*
“Hızır efsanevî kişiliğiyle folklor, tasavvuf, halk inanç ve telakkilerinde geniş yer tutar. Bu durum en geniş çerçevesiyle klasik kültüre de yansımıştır. Tasavvuf ve tekke edebiyatında Ahmed Yesevî, Yûnus Emre ve Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’den başlayarak hemen bütün mutasavvıf şairler Hızır’ı mürşid-i kâmil- üstün öğretici olarak yorumlamışlardır. Onların düşüncelerine göre ölümsüzlük suyunun kendisi olan, âb-ı hayât, ilâhî aşktır.”**
Hepimizin hayatında pek çok veya az bir Hızır vardır. O, gün gelir bir ana olur, sırtını dayadığın bir dost, ya da ümitlerini veya dualarını bağladığın kimse olur. Velhasıl olur da olur. Netice de hayat, sonsuzluk isteği, dayanışma ve ümitlerle devam eder.
*Süleyman Uludağ TdvİA
**Cemal Kurnaz
