Manisa'da Gündem
2024-03-11 07:00:00

TİCARET LİSELERİNİN KURULUŞ TARİHİ

Seyhan Çağlar Emen

11 Mart 2024, 07:00

Osmanlı Devletinde 18. yüz yıl ile birlikte başlayan yeni eğitim kurumları açma düşüncesi Tanzimat Fermanının ilanı ile hızlanmış ve zamanın ihtiyaçlarına göre birbiri ardına eğitim kurumları açılmaya başlanmıştır. Memleketin ticaretini geliştirmek, ticaret erbabı ve bilgi sahibi yetiştirmek amacıyla ilk defa 1861 yılında Ticaret Nezareti ( Bakanlığı) tarafından Ticaret Lisesi açılması için teşebbüs edilmiş ama başarı sağlanamamıştır. 

İlk Ticaret Lisesi Sultan 2. Abdülhamit döneminde Ticaret Nazırı Subhi Paşa tarafından 1883 yılında kurulmuş ve 28 Ocak 1883 tarihinde öğrenime başlamıştır. Hamidiye Ticaret Mekteb-i Alisi " ismini taşıyan bu mektepte öğrencilerin çoğu azınlık çocuklarıdır. 1885- 1886 Öğretim Yılında okulda 20 Türk, 11 Rum, 51 Ermeni ve 11 Musevi olmak üzere toplam 93 öğrenci öğrenim görmektedir. Bu okul ekonomik sebeplerle 1890 yılında kapatılmıştır. Türk gençleri vatanı savunmak için on sene askerlik yaparken, azınlık gençleri ticaret yaparak zenginleşmişler, Türk gençleri askerden geriye dönebilirse Yorgo veya Kirkor'un yanında işçi olarak çalışmaktadır.

Hamidiye Ticaret Mekteb-i Alisi 1894 yılında Maarif Nezaretine başlanmış ve tekrar öğrenimi başlamış, Meşrutiyet döneminde ismi " Ticaret Mekteb-i Alisi " olarak değiştirilmiş, 1914 yılında mektep orta kısmı ve Lise kısmı olarak ikiye ayrılmış ve ayrıca kız öğrenciler için " İnas Ticaret Şubesi" açılmıştır. 1920 yılında mektep, Ticaret Nezaretine bağlanmış ve Sultan Ahmet semtindeki yeni binasına taşınmıştır.

Ülkemizdeki azınlıklar ve Yabancı Devletler tarafından azınlık çocukları için özel Ticaret Liseleri açılmıştır. 1831 yılında zengin Rum tacirleri ve bankerleri tarafından Heybeli Adada manastırın bulunduğu yerde " Heybeliada Rum Ticaret Mektebi" açılmıştır. meşhur Galatalı banker Zarifi de bu okula büyük maddi destekler sağlamıştır, bu okuldan 1831- 1914 yılları arasında 3.640 Rum öğrenci mezun olmuştur. Bu okul 1916 yılına kadar öğrenime devam etmiş, bu okuldan mezun olan öğrenciler Türkiye ve Yunanistan'da bankacılık,Dış Ticaret gibi alanlarda yöneticilik yapmışlardır.

Yine Rumlar tarafından İzmir'de 1857 yılında temel eğitim ve Lise olarak yatılı, yarı yatılı ve gündüzlü " Rum Ticaret Mektebi " açılmış, bu özel okulda birkaç yabancı dil ve ticaret meslek dersleri okutulmuş, ayrıca 1860 yılında aynı amaçla Rum gençleri için " Renieri Hususi mektebi" öğrenime başlamıştır. Bu okulların haricinde İngilizler tarafından 1852 yılında İzmir'de protestanlığa bağlı olarak " İngiliz Barkshire Mektebi" ile 1859 yılında Bornova'da " İngiliz Turrel Ticaret Mektebi" ile 1872 yılında " İngiliz Ticaret Okulu" ( English Comercial School) okulu açılarak birkaç dilde öğretim yapılmıştır. 

Fransızlar da ülkemizde 1854 yılında İzmir'de Alsancak semtinde " Fransız Ticaret Lisesi" açılmış, daha sonra ismini 1909 yılında Fransız Rum Ticaret Lisesi olarak değiştirmişlerdir. A.B.D. 1834 yılında İzmir'de, 1837'de İzmit'te " Ticaret Mektebi' açmışlardır. İtalyanlar da İstanbul'da Kız Ortaokulunda muhasebe derslerini de okutmuşlardır.

Sitemizden en iyi şekilde faydalanmanız için çerezler kullanılmaktadır.