Manisa Celal Bayar Üniversitesi (MCBÜ) Tıp Fakültesi Tıbbi Parazitoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Özbilgin, özellikle havaların böyle çok sıcak olduğu bu dönemlerde bütün Türkiye'de oldukça yaygın bulunan 'Yakarca'lara çok dikkat edilmesi gerektiğini belirterek 'Leishmania' parazitinin bütün dünyanın etkilendiği bir hastalığı taşıdığına dikkati çekti.
Yakarcalardan bulaşan 'Leishmania' parazitiyle hastalığın iki türlü olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Özbilgin, bunlardan birinin Kutanöz Leishmaniasis yani halk arasında bilinen adıyla 'Şark Çıbanı' olduğunu, bazen bunlar deride kalmayarak, karaciğer dalağa yerleşecek ölüme kadar götüren daha ağır bir hastalık da yapabildiğini vurguladı.
Dünyadaki leishmania sayılarının fazla olduğunu kaydeden Prof. Dr. Özbilgin, her yiçıl 2,5 milyon kişinin hastalandığını ve yaklaşık 60 bin kişinin öldüğünü vurguladı.
Küresel ısınma hastalığı arttırıyor
Yakarcaların bu parazitleri bölgedeki köpeklerden, fare ve sıçan gibi kemiricilerden ve insanlardan aldığını vurgulayan Prof. Dr. Özbilgin, yeni kişilere ısırarak hastalığı yaydığını kaydetti.
Paraziti türüne göre karaciğer dalağa da gidebildiğini, deride de kalarak Şark Çıbanı hastalığına yol açtığını belirten Prof. Dr. Özbilgin, hastalığın normalde insana bulaşımının genellikle yakarcanın ısırmasıyla kan damarına bu paraziti vermesiyle oluştuğunu kaydetti.
Hastalığın son yıllarda artmasını en büyük sebeplerinden birisinin küresel ısınmaya bağlı olarak aşırı sıcaklar olduğunu ileri süren Prof. Dr. Özbilgin, "Küresel iklim değişikliği en büyük tetikleyicilerinden birisi. Bunun yayılmasına ve ortamda bulunmasını bu küresel ısınma neden oluyor. Diğeri ise rezervuarlar yani hayvanlar. Birçok hayvanı enfekte ettiği için doğada bol bulunması, bu tehlikeyi arttırıyor. Üçüncüsü de bu parazitin tanısının çok zor olması." dedi.
MCBÜ'de dünyadaki 5 türün de tanısı konulabiliyor
'Leishmania' parazitiyle bulaşan hastalığın dünyada bilinen türlerinin tanısnının MCBÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Parazitoloji Laboratuvarında konulabildiğini vurgulayan Prof. Dr. Özbilgin, hastalığın yayılmasına her laboratuvarda tanı konulamaması ve genellikle atlanmasının da sebep olduğunu belirtti.
Prof.Dr. Özbilgin, "Türkiye'de bu kadar detaylı tanı yöntemi kullanıp tüm türler hakkında tanı koyan Türkiye'deki sayılı yerlerden birisi Manisa Celal Bayar Üniversitesi diye biliyorum. Tıp Fakültesi laboratuvarlarımızda bu parazitin dünyada bilinen her türüne ilişkin tanısını koyabiliyoruz. Ve hekimler bu tanıyı bildirdiğimizde hastalarını tedavi edebiliyorlar. Hastalığın belirtileri arasında genellikle bir ay sonra çıkan yara ve bu yaranın uzun süre iyileşmemesi, hatta iyileşmesi 6 ay ile 1 yıla yakın sürebiliyor. Özellikle çocuklarda görülen diğer belirtiler ise kilo verme, karaciğer, dalakta büyüme, kansızlık olarak biliniyor." dedi.
Manisa'da 'Tropikal İklim ve hastalıkları' var
Manisa'nın havası açısından çok özel bir yer olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Özbilgin, yaz aylarında İzmir'den daha sıcak olduğunu belirterek "Manisa'nın konumu özel bir mikro klima etkisi yapıyor. Böylece Manisa'nın iklimi, tam bir tropikal iklim haline geliyor. Tropikal iklim olunca da tabi ki tropikal Hastalıklar da oluyor." diye konuştu.
Leishmania ve vektörlerle bulaşan hastalıkların tropikal iklimi olan yerlerde görüldüğünü ifade eden Prof. Dr. Özbilgin, Manisa'nın da tropikal ilkimesahip olduğu için tropikal hastalıkların da görülebildiğini vurgulayarak şöyle devam etti:
"Yakarcalar, sivrisinek gibi değil, çok daha küçükler. Saman sarısı renginde ve sivri sineğin 5'te 1'i büyüklüğünde gözle zor görülmektedirler. Korunmak için bu sineklerin bizi sokmasını engelleyeceğiz. Bu nasıl olur, cibinlikle olur. Hatta bazı yerlerde ilaçlı cibinlikler kullanılıyor. Dünyada bu hastalıktan korunmak için özellikle çöp veya gübre yığınlarının oralarının düzgün ilaçlanması, ondan sonra bu sineklerin sizi veya hayvanlarınıza ulaşmasını engellemek için özel giysiler giyilmeli. Fakat yazın sıcak olması sebebiyle vücudumuzun büyük bir kısmı açık hedef olduğu için vücudun herhangi bir yerinde ısırıklar daha çok görülüyor. Ama özellikle yüzde ve ellerdeki bu çıbanlara dikkat etmek gerekiyor. Eğer çevrenizde birkaç kişi de birden bu çıbanlar varsa, daha da dikkat etmemiz gerekiyor." dedi.
Köpekler, deltamethrin tasmalarla korunabilir
Köpekleri korumak için özellikle evcil köpeklerde deltamethrin tasmalarla kullanılabileceğini vurgulayan Prof. Dr. Özbilgin, "Köpeğinize o tasmalardan takarsanız yakarca sineği ısırmaz. Yani sinekte parazit varsa onu ısırıp alıp insana vermez. Eğer kişinin köpeği zaten temizse dışarıdan gelen sinek ısırmayacağı için o da hastalandırmaz. Çünkü tasmadan dolayı sinek onu ısırmıyor böylece çift taraflı koruma sağlanıyor." dedi.
Sağlık Bakanlığı tarafından bu konuda gerekli önlemler ve gerekli uyarıların yapıldığını vurgulayan Prof. Dr. Özbilgin, tanı konduktan sonra da Bakanlık tarafından bu kişilerin tedavisinin sağladığını ve tedaviden sonra da yakından takiplerin yapıldığını vurguladı.(Turgay Duyar)
