Şehirlerin tarihi yazılmadan ülkelerin tarihi eksik olacaktır. Son dönemde alan araştırmaları, bölgesel tarih üzerine yoğunlaşan çalışmalarda belirgin bir artışın görülmesi sevindiricidir. 

Osmanlıyı yazmak için şehzade şehirlerinde yaşanan sosyal, siyasi ve kültürel gelişmeleri de dikkate almak durumundasınızdır. 

Osmanlı’da Sultan Abdülaziz’in ölmesi-öldürülmesi hadisesi gizemini korusa da bundan etkilenen çok sayıda devlet adamı olmuştur. Bunlardan birisi de Osmanlı son döneminin önemli sadrazamlarından mezarı Manisa’da bulunan Ayancıklı Mütercim Rüştü Paşa’dır.

Sadrazam Rüştü Paşa hakkında Manisa’da dolaşan şehir efsanelerine halen inanılır. Onun hain olduğu, idam edildiği, II. Abdülhamit’in gazabına uğradığı, ardından hayır dua edilmemesi gerektiği, camii avlusuna neden gömüldüğü…

Rüştü Paşa aleyhine lakırdılar çok söylenmiştir, söylenecektir. Ancak kulak asmaya, ciddiye almaya değmez şeylerdir…

Rüştü Paşa hakkında detaylı bir araştırma yapılmamasında Manisa’da dolaşan şehir efsanelerin etkisi var mıdır bilemeyiz. Bildiğimiz bir gerçek var ki o da Sultan Abdülmecit, Sultan Abdülaziz, V. Murat ve II. Abdülhamit dönemlerinin etkili isimlerinden bir devlet adamı, başbakan hakkında şimdiye kadar müstakil birkaç çalışma dışında yayımlanmış bir eser olmamasının ne kadar üzücü olduğudur. Hatırladığım kadarıyla 2017’de Konya Selçuk Üniversitesinde Mustafa Durdu tarafından bir doktora tezi hazırlanmıştı Sadrazam Rüştü Paşa ile ilgili. 

Birkaç yıldır yoğun çalışma içinde olan İbrahim Yıldırım Bey’in “Manisa’da Medfun Ayancıklı Bir Osmanlı Sadrazamı Mütercim Rüştü Paşa” kitabı vefat yıldönümü olan 26 Mart 2021’de yayımlandı. Mütercim Rüştü Paşa 26 Mart 1882’de vefat etmişti. İbrahim Yıldırım’ın eseri alanında önemli bir boşluğu dolduracaktır inancındayız.

Yazar İbrahim Yıldırım 26-28 Mart 2021 tarihlerinde Mütercim Rüştü Paşa’nın mezarı başında imza günü düzenleyerek bir anlamda Manisa’da dolaşan şehir efsanelerine göndermede bulunmayı ihmal etmediği anlaşılıyor. Rüştü Paşa hain değildir. İdam edilmemiş, eceliyle Manisa’da çiftliğinde vefat etmiştir.  Mütercim Mehmet Rüştü Paşa Sultan Abdülaziz’in öldürülme hadisesinde İzmir’de sorgulanmıştır ancak suçu sabit görülmeyerek ve affedilmiştir. 

Mütercim Mehmet Rüştü Paşa 1882’de vefat etmiş ve Hatuniye Camiinin avlusunda kendisi için yaptırılan anıt mezara defnedilmiştir.

Yazar İbrahim Yıldırım gibi kaynakların çoğunluğu Manisa’da yatan Sadrazam Mehmet Rüştü Paşa hakkında aynı değerlendirmeleri yapmaktadır.

 “Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa, Sultan Abdülaziz’in hal’i ve Sultan V. Murad’ın iclâsı ile V. Murad’ın hal’i ve II. Abdülhamid’in cülûsu olaylarında etkin rol alan kişilerden biridir. Bu hengameli dönemde sadarette bulunması, ona kötü bir şöhret kazandırmıştır. Sultan Abdülaziz’in ölümü ile ilgili açılan soruşturmada, zanlılar arasında yer alan Rüşdi Paşa, Manisa’da tutuklanarak İstanbul’a getirilmek istenmiş, fakat yaşlı ve ağır hasta olduğu için İzmir’de sorgulanmış, akabinde Manisa’ya iade edilmiştir. İstintakında kendisine yöneltilen soruları ve ithamları, hastalığını da bahane ederek, kurnazlıkla ve ustaca geçiştirmiştir. Bununla birlikte Mehmed Rüşdi Paşa’nın hal olaylarındaki rolü alenî ise de Sultan Abdülaziz’in katli ile bir ilgisi yoktur.”

İbrahim Yıldırım’ın “Mütercim Mehmet Rüştü Paşa” kitabı alanında karanlıkta kalmış pek çok konuyu aydınlatması açısından da önemli bir çalışmadır. 

Avatar
Adınız
Yorum Gönder
Kalan Karakter:
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.
Avatar
Yılmaz Ekiz 2022-10-11 01:12:15

O dönemde yaşayacaksın Paşa ve sadaeette olacaksın sultan Abdülaziz katledilecek ve senin hiç bir şekilde dahlin olmayacak buna ancak kargalar güler ayıptır