İnanç kelimesi güvenilirliği ifade eden eski Türkçe bir kelimedir. Üstün bir güce inanmayı ve bir düşünceye bağlı bulunmayı anlatır. Bu inanma duygusu, görüş ve kanaat, çok defalar insanların hareket ve hayat tarzlarına yön verir.
“Tarihin hiçbir devrinde ve hiçbir sosyal toplulukta, evvela imanın sonra da örf ve âdetin yardımı olmadan yalnız kanunların himayesi altında yaşanmış medeni ve insani bir hayat örneği göstermek mümkün değildir.”*.
Bu güç, Toplulukların hayat tarzının değiştirmesine de yol açabilmiştir. Budizm ve Manihaizm Türklerin yerleşik medeniyete geçmelerini sağlamıştır.
Yesevi-Türkistan dervişlerinin davranışlarını, geldikleri çeşitli yerlerdeki Arap ve Fars din adamları yadırgamışlardı.
İman çok kerreler insanları güzelleştirmiş, iyi insan yapmış, hatta bazen dünyadan el etek çekmesine de sebep olabilmiştir. “Gerek Hristiyanlıkta gerek diğer dinlerde sofuluk ve şahsi heveslerden fedakârlık bütün dinlerin özü ve sahiplenen özelliği olmuştur.”
Bazen de inanç ve iman bir tutku ve güç mihrakı haline gelerek, ondan nemalanıp, kazanç sağlayanlara güç ve kuvvet vermiştir.
“ Emeviler 150 bin peygamber soyunu sürgün ettiklerinde, Hz Hüseyin soyu Horasan ve İran’a; Hz Hasan soyu ise kuzey Afrika’ya dağıldı. Yine Kerbela olayından sonra Hz. Muhammed’in akrabaları Arabistan’a dönmemiş, Türkistan taraflarına göç etmiş evlilikler yoluyla Hz Muhammed ve Hz Alinin soyu Türklere geçmişti.”
Kendi inancını kendi kalesi ve ülkenin serhadinde yaşayan nice gönül ehli mevcutsa da Yahya Kemal’in sesini de duyarız.
İman bir şevk olan devirler geçti
Peygamberlerle kahramanlar geçti
Dağ silsilesinde bir geçit bulmak için
Dağdan dağa seslenen çobanlar geçti.
* Üç Günlük Dünya İçin s.55