1877-1878 Osmanlı- Rus savaşından mağlup ayrılınca Ayastefanos ve Berlin Anlaşmaları imzalandı, bu anlaşma hükümlerine göre ülkemizdeki Ermeni vatandaşlara bazı ayrıcalıklar tanınacak, gerekli reformlar bir an önce uygulanacaktı. Gerek Rusya ve gerekse İngiltere ve Fransa kendilerini görünüşte dini sebeplerle Ermenilerin hamisi olarak kabul ediyorlardı. Ermeni ve diğer azınlıklar asla ikinci sınıf vatandaş değillerdi, kızıl Sultan dedikleri 2. Abdülhamit’in bile yabancı ülkelerdeki büyük Elçilerinin, bürokratlarının, üst yöneticilerinin, danışmanlarının ve Nazırlarının çoğunluğu Ermeni ve Rum idiler. Emperyalist ülkelerin asıl amaçları ise Osmanlı Devletini parçalamak, Ortadoğu ve Kafkaslar bölgelerine ele geçirerek yer altı ve yer üstü kaynaklara sahip olmak ve sömürmek idi.
1890-1915 yılları arasında ülkemizin her köşesinde Ermeni terör örgütleri olan Hınçak ve Taşnak örgütlerinin şubeleri açılmış, katliamlar yapılmış, yüz binlerce Türk katledilmiş, binlerce köy ve kasaba yakılıp yıkılmıştır. Tarsus ve kozan Ermeniler için çok önemli dini merkezlerdi, Kozan Ermeni kilisesi dünyada bulunan en önemli üç Dini merkezlerinden biri idi, Kilikya Prensliğinin kurulduğu bölge idi, ayrıca Çukurova Bağdat Demir Yolu üzerinde olup tarım ve ticaretin geliştiği bir bölge idi, verimli topraklara sahipti, Yumurtalık sahili, Mersin ve İskenderun Limanları silah, mühimmat, eleman ve lojistik ikmali yönlerden önem arz ediyordu. İngiliz gemileri ile getirilen 12 bin silah ve mühimmatı gizlice yumurtalık sahiline çıkarılarak Adana merkezde bulunan Ermeni kilisesine teslim edilmişti, kilisenin papazı Mişeng bölgemizdeki Ermeni çetelerinin liderliğini yapıyordu. 13 Nisan 1909 tarihleri arasında meydana gelen Adana isyanında Ermeni çeteleri Adana merkezindeki ev ve işyerlerinin yarısını yakmışlar, 1850 Türk katledilmiştir. Olaylar Tarsus başta olmak üzere tüm bölgeye yayılmıştır. Adana’dan trenle Tarsus’a gelen silahlı Ermeni komitacılar, Ermeni Mahallesinde( şimdiki Şehit Kerim Mahallesi) oradan Tekke ve Debağhane Mahallelerine saldırmışlardır.
Türk gençleri saldırılara karşı koymuşlar, o tarihte beş yaşında çocuk olan babam silahlı çatışmaların ortasında kaldığını anlatırdı. Tarsus’taki isyan olayında çok sayıda vatandaşımız katledilmiş, evler ve dükkanlar yakılmıştır. Olaylar Cemal Paşa tarafından bastırıldıktan sonra yargılama yapılır ve Tarsus’ta Ermeni çetelerine karşı koyan bazı gençler idam edilir ki bunlardan iki genç Kıristan Köyü nüfusuna kayıtlıdır. 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi imzalanmış, bu anlaşmanın bir maddesine dayanarak Fransızlar Mersin limanına çıkarma yapmışlardır, işgal ordusunda 150 Fransız askerine karşılık, Kıbrıs’ta eğitilen 1350 Ermeni Lejyoner vardı. 19 Aralık 1918 günü Fransız işgal kuvvetleri Tarsus’u işgal etmiştir, Ermeni lejyonerleri Sofular Mahallesinde bulunan Fransız Cizvit Mektebine( Eski Tekel Binası, şimdiki Polis Karakolunun olduğu yere) yerleşmişlerdir.
Fransız Süvari Birliğinin geçit töreni için hazırlıklar yapılır, Ermeni ve Rum azınlıkların bazıları evlerini ve dükkanlarını süslerler, Ermeni bayraklarını asarlar.7 Haziran 1919 günü Fransız Süvari Birliği Mersin’den Tarsus’a gelerek resmi geçit töreni yaparlar, Kunduracı Yuvakim de dükkanını süsler ve Ermeni bayrağı asar. Bunun üzerine bir gurup Türk genci Yuvakim’in dükkanını basarak Ermeni bayrağını yırtarlar, yuvakim’i döverler ve oradan hızla kaçarlar. Yuvakim olayı Fransız makamına şikayet eder, Fransız askerleri ve Ermeni çeteleri olayı gerçekleştiren Türk gençlerin çok aramalarına rağmen bulamazlar. Fransızların Tarsus’u terk ettikten sonra yerli Ermeniler Suriye ve Lübnan’a göç etmesine rağmen Yuvakim Tarsus’ta kalır, yoksulluk içinde şehrimizde vefat eder.
( DEVAM EDECEKTİR.)
