Türk tarihinde ilk defa Türk adıyla anılan Göktürk devleti, 552 yılında Bumin tarafından kurulmuştu. O, kardeşi İstemi Kağan’ı batı bölgesine yolladı, İstemi Yabgu‘nun emrinde on boy bulunmaktaydı, onlara “On Boy Türkleri” dendi, sonra gelen Kaanlar” Baga veya Batur Yabgu ” unvanı ile bu Oymakları nesilden yönettiler. Bumin’den sonraki Hakan, Mukan ise devlete en şaşaalı dönemini yaşattı. 

    Asya’da geniş topraklara sahip olup bir imparatorluk kuran Doğu Göktürkler,  630 yılında Çin Devletine yenilince devlet yıkıldı ve elli senelik bir esaret dönemi başladı. Çin 640 senesinde, Türk ülkesi ve önemli bir ticaret şehri olan Turfan şehrini ele geçirdi, hem zorlamayla hem de Çin korkusundan boylar çeşitli yerlere dağıldılar ve çoğunluğu, Aşağı Türkistan bölgesine geldiler. Kıtada daha çok sayıda Türk boyu bulunmaktaydı, Türgiş Boyu’nun çoğunluğu On- Oklar’dan oluşmaktaydı ve birçok boylarının da birlikteliğini sağlayıp, boşaltılan topraklara,  kuzeyden güneye doğru inerek, Issıg Gölünün kuzeyi ile Seyhun nehri arasındaki geniş bölgeye yerleştiler. 640-651 yıllarında yapılan göçler, Türk ve Dünya tarihinde mühim yeni oluşumlara yol açacak, büyük göç ismiyle anılacaktı.

     Batı Göktürk devleti de güçten düşmekteydi, 656 yılında Çinliler üç büyük ordu ile Türk topraklarına girdiler. Türgişlerin yoğun olarak yaşadıkları bölgeleri işgal ettiler, kuvvetli bir direniş olsa da, yenilip Çin hâkimiyetini tanımak mecburiyetinde kaldılar.  Tarihte Türkeş, Türgiş, Türgiş diye anılan devlet Göktürklerin on boyundan biriydi. Çinliler, Ülkeyi iki idari kısma ayırdılar ve kendi adamlarını işbaşına getirdiler. Çeşitli direniş ve bağımsızlık mücadeleleri 690 senesine kadar sürdü, sonunda, boylar arasında birlik sağlandı, güçleri arttı ve Sarı Türgiş Devleti( 690-715) kuruldu. 682 yılında II. Göktürk devleti kurulmuştu, aynı coğrafyada yaşayan iki Türk devleti 698 yılına kadar iyi geçindi, fakat barış devri bitince, Bolçu savaşında, Göktürkler galip geldi ve Türk birliğini yeniden sağladı.  Kara Türkişler 716 yılından 759 senesine kadar hüküm sürdüler, Çin ile mücadele ettikleri gibi, Asya’da Arap yayılması başlamıştı.  Araplarla çok şiddetli bir şekilde mücadele ettiler, hatta bir zaman, Arap ordularını Seyhun’dan, Buhara’dan çıkardılar, Çinlilerle zaten hem düşmandılar hem de çok zaman işbirliği yapıp ve entrikalarına kurban gittiler, sonlara doğru iç mücadeleler, kendi içinde iktidar savaşları arttı, sonunda yıkıldılar ve topraklarını Karluklar ele geçirdi.  

Türgiş devlet felsefesi, Ülkenin ve dünyanın huzur ve barış içinde yaşaması üzerineydi. Aile, boy, sonrasında diğer ve boylar birliği olan Bodun tesis edilerek, İl-Devlet geleneği oluşturulması esastı. Baga Kağan, ilk defa 706 yılında para kestiren hükümdardı. Türgişler, Han unvanı kullanmaktaydılar, Türk devletleriyle aynı kültürü yaşayıp, ileri taşıdılar. 

    Çin, Türk devletleri ve boylarını birbirine düşürmekte çok başarılıydı, Çin sarayında Türgiş elçisi varken, Göktürk elçisi de bulunmaktaydı onların protokol hangisinin öncelik alacağı kriz yaratmıştı, işin kurnazlık tarafı ise bu karşılaşmayı-oyunu ayarlayan Çin’in eliydi, çok zaman kendi savaşmayıp gerekli gördüklerini birbiriyle çarpıştırır, kendisi yerine vekil tayin ettiğini gönderirdi. Ülkesinde ve başka yerlerde kendi adamlarını besler, gerekli gördüğünde piyasaya sunar, kendine yakın olanları iktidara taşır, Türk Kağanlarını kendi tabii kılmak ister, onlara uyduruk unvanlar verirdi.

Avatar
Adınız
Yorum Gönder
Kalan Karakter:
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.