Türklerin ata yurdu olarak belirtilen, Orta Asya topraklarında Türk Toplulukları’nın tarihi, arkeolojik kazılar, bulunan eşyalarla ifade bulmaktadır, bu buluntuların çoğunluğu mezarlarda çıkmakta ve milattan evvel üç-dört bin senelerine kadar gitmektedir. Türklerin devlet geleneği eski olmasına rağmen Türk adını ilk kullanan devlet Göktürklerdir.
Geçmiş mirası ortaya çıkaracak yazılı belgelere Orhun Abideleri’nden ulaşmaktayız. Buradaki yazılar üstün bir dil ve kültür birikiminin eseridir. Demek ki bu birikimin oluşması için uzun zamanlar geçmesi ve birliktelik olması gerekmektedir. Bu milletin Göçebe olarak değerlendirilmesini tekrar düşünmek gerekir. Fakat zamanı aşıp gelen, toplumun özelliklerini yansıtan eşya ve eserler azdır. Bu medeniyetin eserleri niye çok değildir diye düşünüldüğünde, bu kayıpta Türklerin, hareketli, düşmanı çok hayatının ve coğrafyanın tesiri olduğu düşünülebilir.
Bu topraklara komşu olan ve kendine mahsus kuvvetli bir medeniyet kuran Çin Toplulukları daha bir yerleşik, tarımla uğraşmış, onun alet ve gereklerini yapmış, daha yumuşak bir iklime sahip ve çok kalabalık bir nüfustan bulunan özelliklere sahiptir. Onları daha bir üstün kılan ise yazıya verdikleri önemdir. Hemen hemen kendilerini ilgilendiren bütün bilgileri kayıt altına almışlardır. Türk Boylarına ait bilgileri de ilk önce onların yazılarından öğrenmekteyiz. Onlar Türkleri kendi söyleyişle belirtmişlerdir. Mesela Efsanevi lider Mete’yi Matun olarak yazmaktadırlar. Biz, milattan sonra sekizinci asırdan sonra bu bilgileri kendi yazıtlarımızdan teyit edebilmekteyiz.
Orta Asya coğrafyasında birçok Türk Boy’u bulunmaktadır. Tarih boyunca Türkler’in hep büyük ülküleri olmuştur. Türk boylarının birlikteliği çok büyük bir güç meydana getirip tarihin akışını değiştirmiştir. Kesin bilinenlerden yola çıkarsak Oğuz Kağan olarak da nitelenen Mete Han, eli ok ve yay tutan bütün Türk Boylarını birleştirdiğini belirtmektedir. Yine Göktürklerin de bir cihan devleti olması, Boylar’ın birleşmesiyle mümkün olmuştur. Zaman zaman Boylar müstakil hareket etmiş, birbiriyle mücadele etmişlerdir. Kurulan devletlerde bazı boylar hâkim unsur olmuşlardır. Göktürklerin hangi ve yoğun boya mensup olduğu kesin değildir. Onlar Oğuzlar’la, Basmıllar’la, Karluklar’la çatışmış, vuruşmuş, ancak güçlü olduklarında birlikte hareket etmişlerdir. Kınık Boyu Selçukluyu inşa etmiş, sonrasında Oğuz Boyları batıya hareketle cihan devletlerini kurmuşlardır. Çok zaman da Asya topraklarında Çin Devleti, Türk Boyları’nı kışkırtarak, birbirine kırdırmış, zaman zamanda muhalif liderleri himaye etmiş, Türklerden korunmak için Çin Seddi’ni inşa etmiştir.
Çin Devleti, aynı zamanda çağlar boyunca, öncelikli Asya coğrafyasının tek hâkimi olmayı amaçlamış, bunun üzere faaliyetlerde bulunmuştur. Bu topraklarda sonradan Ruslar da güçlenip ortaya çıkmışlar, asırlardan beri olduğu gibi ve hâlen de Türkler’in rakibi olmuş, Türkler’in arasına ayrılık koymuş, ayrı bir millet yapmaya çalışmışlardır. Çalışmak için Taşkent’den ülkemize gelen Türkmen Hanımına senle aynı soydanız dediğimde: hayır dedi ben Türkmenim, sen Türksün.
Onlar, Türkler’e ait toprakları da ele geçirmiş hep daha fazlasını istemiştir. Bugünlerde bile bize ait pek çok topraklar Rus ve Çin devletinin elindedir.
Velhasıl, Türk Boyları’nın mücadelesiyle, kanla, emekle ve sevgiyle beslenen Türkistan diyârı, bizim öz topraklarımız olmuştur.
