Üretim miktarının az olduğu durumlarda veya ekonomik krizin baş gösterdiği dönemlerde bazı fırsatçılar elindeki malları piyasadan çeker, depolar ve yüksek fiyatla satışa sunarlar. Böylece karaborsacılık yapılmış olur. Karaborsacılık, ahlaka, vicdana ve merhamet duygularına aykırı bir davranış biçimidir. Karaborsacılık, insanlık tarihi kadar eskidir, aç gözlü ve merhametsiz insanlar her ülkede ve her dönemde görülmüştür. Bu ahlaksızlığı karşı toplum bilinci oluşturulsa karaborsacılık az da olsa önlenebilir, ayrıca Kamu Kurumları da gerekli tedbirleri alabilir. Ekonomik sistem de karaborsacılığın meydana gelmesine ortam sağlamaktadır.
Ramazan ayı gelince sebze ve meyve fiyatlarında anormal bir artış görülmektedir, vatandaşlar toplumsal olarak örgütlenip, bilinçlenseler aşırı fiyat artışlarına karşı ortak tavır alabilirler Örneğin yıllar önce İngiltere’de et fiyatları anormal şekilde artınca İngilizler et tüketimine karşı boykot yapmışlar ve istedikleri sonucu elde etmişlerdi. Ekonomide bir ihtiyacı başka bir malla karşılama yöntemi vardır, örneğin domates salatası yerine marul salatası yaparsanız domates tüketimi azalır, domates fiyatları zorunlu olarak iner. Çocukluğumuzda şeker bulunmadığı için çayı kuru üzümle içerdik.
Osmanlı Devleti’nde karaborsacılığa karşı sert tedbirler alınmış ve başarılı sonuçların da alındığı görülmüştür. Ahi Teşkilatı, bu konuda başarılı çalışmalar yapmakta idi. Yapılan bir denetimde ekmeğin gramajından çalan fırıncılar, ikazlar rağmen çalmaya devam edince fırıncı infaz edilmiştir. Karaborsacılığı kazanç kapısı haline getirenler, çıkan her fırsatı değerlendirmekteydi. Bu yolla İstanbul başta olmak üzere çeşitli illerde ve ilçelerde piyasada bulunan malların fiyatlarını yükselterek haksız kazanç elde etmenin yollarını aramaktaydılar. Bunu bilen Osmanlı Yönetimi, piyasayı onlara teslim etmemek için genel bir kararla her malın fiyatını kendileri tayin ve devamlı takip ederlerdi. Karaborsacılık tespit edildiğinde bu suça karışanlara, ihtar, sürgün ve en sonunda idamına kadar ağır cezalar uygularlardı. Bu cezalar, başkalarına da ibret olsun diye ağır şekilde uygulanmıştır.
Üçüncü selim, karaborsacılığı önlemek için vezirine şu emri verir.” Benim vezirim, birkaç seneden beri nice sebeplerden dolayı her şeyin fiyatı, haddini geçerek öyle bir dereceye ulaştı ki Allah korusun halkta geçinecek hal kalmadı. Bilhassa mübarek günler geldi, her ne kadar sana bu mevzuyu yazıp üsteledimse de hiç kimseyi cezalandırmadığından, esnaf bir yolunu bulup “yoktur” diyerek elinde olan malı dahi saklayıp iki kat fiyat ile Allah’ın kullarına satıyorlar. Haksız yere fazla para aldıkları için insanlar dahi onları kınıyor. Doğrusu bana bu iş pek güç geliyor. Elbette şu günlerde erzak saklayan karaborsacı kimseleri ve devletin koyduğu fiyatları fazla, insafsızca satanları cezalandırasın. Allah’ın kullarına zahmet çektirmeyesin. Böyle zamanlarda cezasız iş görülmeyeceğini bilip bu hal üzere daima ceza veresin. İhmal etmeyesin.”
Karaborsaya ve karaborsacılığa, aşırı fiyat artışlarına karşı toplum bilinçlendirilmeli ve belli bir süre için boykot yapılması gerektiği topluma kabul ettirilmelidir.
